Heb jij enig idee hoe koffie groeit? Hoe ziet het er eigenlijk uit voordat wij het kopen? En weet je ook waar het vandaan komt?

‘Oorspronkelijk komt koffie uit Ethiopië’

Volgens de legende leefde er eens een geitenhoeder in Ethiopië, zijn naam was Kaldi.

Op een dag kreeg hij door dat wanneer zijn dieren van een bepaalde struik aten, ze velen malen meer melk gaven en alerter waren. Dit zou het moment zijn geweest dat koffie werd ontdekt. De stof die er voor zou zorgen dat de geiten energieker werden is natuurlijk cafeïne. 

Een legende is per definitie een verhaal dat mooier gekleurd is dan de waarheid. Of Kaldi dan ook echt heeft bestaan is daarom niet helemaal zeker.

Vanuit Ethiopië spreidde het drinken van koffie zich door de Arabische wereld en daar popten dan ook de eerste koffiehuizen op. Vanaf de 15e eeuw maakte koffiedrinken onderdeel uit van het dagelijkse leven in de Arabische wereld.  De mannen van het VOC brachten het in de 17e eeuw naar Europa toe waarna het ook hier een populair goedje werd. De rest is eigenlijk geschiedenis 🙂

Het eerste koffiehuis in Europa is trouwens nog steeds te bezoeken! Grote kans dat je er tijdens je zomervakantie in Italië bent langsgelopen. Caffè Florian aan het San Marcoplein in Venetië bestaat als sinds 1720.

Koffiebonen groeien in een bes in de buurt van de evenaar

Waar wordt de meeste koffie verbouwd?

Als je zou moeten raden welke landen in de wereld de meeste koffie produceren welke zouden dat dan zijn?

Denk er maar eens over na.

Heb je een lijstje in je hoofd?

Dit is de top 4 van landen waar de meeste koffie wordt verbouwd:

1. Brazilië
2. Vietnam
3. Colombia
4. Indonesië

Dit helpt meteen een groot fabel en misverstand de wereld uit: koffie komt niet uit Italië.

De koffiecultuur hebben we dan wel voor een groot gedeelte van de Italianen overgenomen maar ik verzeker je dat er geen enkele koffieplantage te vinden is in de Toscaanse of Siciliaanse heuvels.

De koffieplant groeit tussen de Steenbok- en Kreeftskeerkring om precies te zijn en is een struik met daaraan grote groene bladeren.

Het begint allemaal met een klein wit bloemetje dat erg naar Jasmijn ruikt. Uit dit bloemetje groeit een bes dat in eerste instantie groen is van kleur. De bes verkleurt (bij de meeste soorten) naar mate zij groeit van groen naar donker rood totdat ze rijp genoeg is om geoogst te worden en verder verwerkt te worden.

In elke bes zitten in principe twee koffiebonen met de platte kant tegen elkaar en de bolle kant naar buiten.

Binnen de ‘Koffie familie’ ofwel de Coffea Family bestaan ontelbaar verschillende soorten. Variëteiten en subvariëteiten die er net even anders uitzien, anders groeien of andere bonen voortbrengen. 

Je kunt daardoor koffie op sommige vlakken een beetje vergelijken met druiven. 

Druivenstruiken zijn er ook in vele soorten en maten en produceren ook allemaal een andere druif. Druiven zijn net als koffieplanten vatbaar voor de omgeving: waar groeien ze? Is er veel zon of juist veel regen? Zijn er ziektes op de plantage? Is het niet te koud? En ga zo maar door.


Koffiebessen

De variëteiten Arabica en Robusta

De meest gebruikte variëteiten zijn Arabica en Robusta. Twee verschillende soorten planten die anders groeien, er anders uitzien en heel andere koffiebonen produceren. Wat precies het verschil is ga ik je nu uitleggen.

De koffieplant is pas na drie-vier jaar volgroeid en zal dan pas vruchten gaan dragen. De koffiebonen zijn de zaden van de plant. De bes bestaat uit twee koffiebonen met daaromheen een zilvervlies, een hoornschil en daaroverheen zit een pectinelaag, het vruchtvlees van de bes en het buitenste schilletje.

Over het algemeen is er maar een oogst per jaar met uitzondering van landen die dicht op de evenaar zitten waar er weinig tot geen verschil is in natte en drogen seizoenen.

De oogstperiode is afhankelijk van de geografische ligging en duurt ongeveer vier tot zes maanden. Het hele jaar door wordt er geplukt waardoor we dus altijd verse koffiebonen hebben.

Wist je dat een koffieboon groen/grijzig van kleur is als hij uit de bes komt? Pas wanneer je de boon gaat branden krijgt het de specifieke koffiekleur en geur. Doe je de boon ongebrand in je mond dan zul je merken dat hij keihard is en totaal niet naar koffie smaakt.

Koffie branden is dus essentieel voor het creëren van smaak, aroma en geur.

De Koffieboon

Ik maakte net al even de vergelijking van druiven met koffie.

Het leuke aan koffie is dat het net als druiven specifieke smaakkenmerken heeft van de plek waar het vandaan komt. Koffie uit Brazilië smaakt bijvoorbeeld heel anders dan koffie uit Kenia en Keniaanse koffie is op zijn beurt weer niet te vergelijken met koffie uit Indonesië.

Over het algemeen kun je zeggen dat koffie uit Azië wat kruidiger is en koffie uit Afrika wat meer fruit- en bloemsmaken heeft. Houd wel in de gaten dat dit een heel algemene stelling is en er veel uitzonderingen zijn, maar daarover kun je op dit blog meer lezen.

Hoe kan ik zien waar mijn koffie vandaan komt?

Kijk eens goed op de verpakking, sommige merken en/of branders vermelden op de verpakking waar hun koffie vandaan komt. Koop je je koffie bij een speciaalzaak? Dan zou de verkoper je moeten kunnen vertellen wat voor soort koffie het is en waar deze vandaan komt.

Staat het er niet op vermeld? Dan heb je hoogst waarschijnlijk te maken met een melange. Een melange kan bestaan uit koffiebonen van over de hele wereld. De samenstelling kan nog wel eens veranderen waardoor branders/merken liever niet op de verpakking zetten waar hun koffie precies vandaan komt.

Over het algemeen kun je stellen dat hoe duurder de koffie, des te meer informatie je op de verpakking kunt vinden.

Ben jij ooit op een koffieplantage geweest? En zo ja, wat zag je daar? Ik ben erg benieuwd naar je ervaringen!

photo credit: Alexander Synaptic via photopin cc

About Jessica Tolboom

Tot 2011 wist ik NIETS van koffie en pronkte er een Senseo op mijn aanrecht. Inmiddels ben ik Professioneel Barista & Baristatrainer en is mijn kennis over koffie door de jaren heen enorm gegroeid. Het leukste vind ik dan ook om mijn koffiekennis te delen met koffieliefhebbers.

  1. Superleuk gedaan! Ik haal even nog een kopje van mijn “Miscela” uit Italië. Dar staat er natuurlijk niets op het pakje 🙁

  2. heel informatief! Ik wist wel dat er verschil in smaak was maar niet dat er zoveel soorten waren.

  3. Heee leuk idee!

    Toevallig kom ik net uit Peru en heb daar bij koffieboeren overnacht en dus ook alles gezien van het proces 🙂 En bonen geplukt en gebrand. De boompjes staan daar onder de bananenbomen en tussen de cocaplanten haha. Ook wel interessant wat er gebeurt met het afval, dat gaat naar Nescafe (in de volksmond “no es cafe” genoemd).

    Maar ik heb hierboven weer het een en ander geleerd. Ik houd jullie pagina in de gaten!

    Groetjes,
    Erik

  4. Bij toeval heb ik jouw koffiesite gevonden.
    Ik lees mijzelf bij met jouw koffie-wetenswaardigheden.

    Klein puntje: Ik mis een opmerking over de woorden Kaffa, van een Ethiopische provincie en Mocca voor de handelstad Mekka.

    Vriendelijke groet,

    • Hi Rob,
      Leuk dat ik je aan het lezen heb gezet 🙂
      Bedankt voor je tip: de geschiedenis van de koffie komt zeker nog een keer voorbij. Daarentegen komt Mokka niet van Mekka, zoals je schrijft, maar van de havenstad Mokka in Yemen.

      Groet Jessica

  5. Ehhhhhh Jessica jou verhaal van de oorsprong van koffie klopt volgens mij niet helemaal , de eerste koffie is volgens de Indonesische legendes , geplant door de nangka ( blanken = nederlanders) in de puncak (gebergte) in de buurt van Bogor (Buitenzorg) “Max Havelaer” …omdat de Nederlander eerst zag dat zijn Kamelen in de Arabische landen energiek werden van de koffieboon. Nam een VOC medewerker hem mee naar Nederland , en omdat die in Nederland niet wilde groeien namen ze dus een boon mee naar Nederlands Indie …en de rest is bekend

    • Hi Arno, welk stukje van de geschiedenis klopt dan volgens jou niet? Dat koffie oorspronkelijk uit Ethiopie komt of hoe het verder verspreid is?

  6. Hooi de eerste koffie die naar Europa kwam was dankzij door de Ottomanen (Turken) tijdens de tweede belegering van Wenen en na terug trekking uit Wenen hadden de Turken een jutten zak koffie bonen achtergelaten en de kruisvaarders wisten wat de koffie was tijdens handels deligaties die naar Istanbul reisten en na het eten Turkse koffie aangeboden kregen die goed is voor de spijs vertering

    • haha goed spul voor de spijsvertering….
      even naar de latrine rennen na de eerste expresso

Plaats een reactie